Moja kwietniowa wyprawa do Anglii zaowocowała kilkoma krótkimi, ale bardzo pouczającymi spacerami. Jednym z nich była wycieczka do miejscowości Goodrich i znajdujący się tam zamek Goodrich. Budowla prezentuje się bardzo okazale. Nic dziwnego. W czasach […]
Zamek Goodrich w Anglii Przeczytaj
Do Bydgoszczy zajechałem w drodze powrotnej z weekendu w Toruniu. Właściwie nie do samej Bydgoszczy, a do lasu znajdującego się na południe od miasta. To tutaj podczas II Wojny Światowej postała fabryka materiałów wybuchowych DAG
Exploseum w Bydgoszczy – dawna fabryka materiałów wybuchowych Przeczytaj
Leżąca na północy wyspy Uznam miejscowość Pennemunde ma dość długą tradycję. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą już z XIII wieku. Jednak w to miejsce przyciągnęła mnie zdecydowanie nowsza historia. Właściwie, to nawet nie wiem do
Muzeum Historyczno-Techniczne w Peenemunde Przeczytaj
Miłośnikom historii II Wojny Światowej Peenemünde kojarzy się jednoznacznie. Pod tajemniczą nazwą Zakłady Doświadczalne krył się tajny ośrodek badania nad bronią rakietową. To tutaj powstawały projekty i pierwsze prototypy rakiet znanych jako V-1 i V-2.
U-boot w Pennemunde – poradziecki okręt podwodny U-461 Przeczytaj
W drodze powrotnej z podróży do Skalnego Miasta Adrspach wpadliśmy na chwilę do Wałbrzycha. Już od dawna miałem odwiedzić tamtejsze, udostępnione w końcu do zwiedzania podziemia Zamku Książ. Historia podziemi Zamku Książ Zamek Książ w
Podziemia Zamku Książ Przeczytaj
Grupa Warowna Bouda została wybudowana w celu ochrony wschodniej granicy Czechosłowacji przed agresją III Rzeszy. Jest to najmniejsza z czechosłowackich grup warownych, jednak jej znaczenie dla strategii obronnej było znaczne. Obecnie obiekty w górze Bouda
Grupa Warowna Bouda – Muzeum czechosłowackich fortyfikacji Przeczytaj
W Górach Izerskich nazwa Izera bądź po czesku Jizera, pojawia się dość często. Tak nazwane są wieś, rzeka i wreszcie jeden z najwyższych szczytów tego przeuroczego pasma. Znajduje się po czeskiej stornie, a jego zdobycie
Jizera – drugi co do wysokości szczyt czeskich Gór Izerskich Przeczytaj
Fabryka prochu Forst Scheuno, a właściwie jej pozostałości to ponad 400 budynków na powierzchni około 500 hektarów. Całość znajduje się w lesie, w miejscowości Brożek tuż przy granicy Polsko – Niemieckiej. W czasie wojny produkowano
Fabryka prochu Forst Scheuno Przeczytaj
Kompleks Jawornik to jeden z trzech (obok Sobonia i Gontowej) niekomercyjnych obiektów Riese. Nie ma tu przygotowanej trasy turystycznej i żeby go zwiedzić, trzeba się trochę ubrudzić. Czyli to, co tygrysy lubią najbardziej…
Kompleks Jawornik, czyli dzika eksploracja Riese Przeczytaj
Sztolnie w Leśnej nie są tak znane, jak na przykład ich odpowiedniczki w Górach Sowich. Trudno znaleźć informacje na ich temat. Istnieją ponoć dwa kompleksy. Jeden przy fabryce w Baworowie, gdzie znajdują się trzy tunele.
Sztolnie w Leśnej – niedopowiedziana historia Przeczytaj
Międzyrzecki Rejon Umocniony to jeden z największych w Europie obszarów ufortyfikowanych. W czasie II Wojny Światowej miał zabezpieczyć III Rzeszę przed atakiem ze strony ZSRR. Znajdziemy tu ponad 100 różnego rodzaju obiektów – bunkrów, budowli
Międzyrzecki Rejon Umocniony – mniej znane bunkry Przeczytaj
Ostatni weekend stycznia upłynął nam pod znakiem historii. W sobotę odwiedziliśmy Skansen Fortyfikacyjny Czerwieńsk koło Zielonej Góry. A konkretnie bunkry mieszczące się w wałach przeciwpowodziowych niedaleko przeprawy promowej w Brodach. W niedzielę natomiast byliśmy na
Skansen Fortyfikacyjny Czerwieńsk – atrakcja turystyczna województwa lubuskiego Przeczytaj
Tym razem spacer krótki, ale za to z historią w tle. Zawitaliśmy na chwilę w Góry Izerskie a konkretnie w okolicę miejscowości Izerka. Naszym celem były bunkry w Czechach. Chcieliśmy zobaczyć na własne oczy fragment
Bunkry w Czechach – Rzopiki w Górach Izerskich Przeczytaj
Kompleks Osówka nieco inaczej. Drugi dzień wrześniowej wyprawy Szlakiem Riese to spacer w okolicach Podziemnego Miasta Osówka. Po raz kolejny byliśmy na szczycie przy znanych wszystkim obiektach – Siłowni i Kasynie. Udało się też zobaczyć
Kompleks Osówka – znany i nieznany… Przeczytaj
Miniony weekend znów udało mi się spędzić w Górach Sowich w kompleksie Riese. Dwa dni obfitowały w dobrą zabawę i sporą dawkę wiedzy o sowiogórskim Olbrzymie. No i pierwszorzędne towarzystwo. Pierwszego główna atrakcja, czyli gra
Gra terenowa w Górach Sowich z historią w tle – Szlakiem Riese Przeczytaj
Pogoda dopisała. A że wybierałem się do Bolesławca w sprawach Festiwalu Blues nad Bobrem, postanowiłem skorzystać z okazji. Po drodze odwiedziłem pozostałości po obozach jenieckich w Żaganiu. Ze znanego z filmu „Wielka Ucieczka” (Great Escape)
Muzeum Obozów Jenieckich – Stalag VIIIC i Stalag Luft III – Wielka Ucieczka Przeczytaj
W Góry Sowie na Dolnym Śląsku wybrałem się drugi raz w tym roku. Wyprawa, tym razem zorganizowana pod hasłem „Szlakiem Riese„, jak zwykle udana. Kilka miejsc w Kompleksie Riese, w których już byłem, ale opowiedzianych
Kompleks Riese – kolejne dwa dni w Górach Sowich Przeczytaj
Miała być już wiosna. I co? I znowu sypnęło śniegiem. Choć podróż zapowiadała się fatalnie, nie zrezygnowałem z zaplanowanej, kolejnej już wycieczki w Góry Sowie na Dolnym Śląsku. Tym razem chciałem zobaczyć z bliska kompleks
Trasa naziemna wokół Kompleksu Włodarz – Góry Sowie Przeczytaj
Cudze chwalicie, swego nie znacie. Można by powiedzieć, że ta często powtarzana sentencja pasuje do mnie jak ulał. Przynajmniej jeśli chodzi o MRU, czyli Międzyrzecki Rejon Umocniony – Pniewo. Około sześćdziesięciu kilometrów od domu a
Międzyrzecki Rejon Umocniony Pniewo Przeczytaj
Ostatnio nie miałem możliwości wyjazdu w góry. Zaczęło mnie już jednak solidnie „nosić”. Postanowiłem więc powrócić w miejsce, w którym byłem latem na rowerze. Niedaleko Nowogrodu Bobrzańskiego w lesie nadleśnictwa Krzystkowice znajduje się bardzo ciekawy
Dawna fabryka zbrojeniowa w środku lasu – wycieczka druga Przeczytaj
Po raz kolejny zawitałem w Góry Sowie. Celem był oczywiście Kompleks Riese. Spacer po górach był jak zwykle bardzo pouczający i ciekawy. Poznałem miejsca, w które większość weekendowych turystów się nie zapuszcza. Jak się okazało,
Kompleks Riese – poza szlakiem Przeczytaj
Góry Sowie i zagadka sowiogórskiego „Olbrzyma” bardzo mnie ostatnio wciągnęły. Sporo czytam na temat, ale z książek nie dowiem się wszystkiego. Stąd też moje ciśnienie na wyjazdy w okolice miejscowości Głuszyca i Walim. Tym razem
Góry Sowie, czyli po raz kolejny „Szlakiem Riese” z Głuszycy Przeczytaj
Do kolejnego wyjazdu w Góry Sowie zabierałem się jak przysłowiowy pies do jeża. Decyzja zmieniała się kilkukrotnie, ale w końcu zwyciężyła opcja wyjazdowa. Siłownia na Osówce ma jednak moc przyciągania. I po raz kolejny okazało
Siłownia na Osówce wysprzątana, czyli Akcja „Belfer II” Przeczytaj
Niedzielna wycieczka rowerowa zapowiadała się ciekawie. Jej cel to dawna fabryka zbrojeniowa kompleksu DAG w Krzystkowicach, w lasach nieopodal Zielonej Góry. A właściwie to, co z tej tajnej fabryki pozostało. Pozostałości jest dość sporo. Rozsiane
Dawna fabryka zbrojeniowa DAG w Krzystkowicach rowerem z Zielonej Góry Przeczytaj
Turystka militarna i fortyfikacyjna nadal nie jest w zainteresowaniu olbrzymiej rzeczy Polaków. Mimo tego, z roku na rok bunkry znajdują coraz większe grono zwolenników. Słynne zdanie: „Są bunkry, więc jest fajnie” można spotkać coraz częściej w opisach wycieczek.
Jest dość dużo ciekawych bunkrów w Polsce tego typu. Większość fortyfikacji i militarnych obiektów zabytkowych to pozostałych z czasów II Wojny Światowej. Do tych najbardziej znanych należy przede wszystkim Międzyrzecki Rejon Umocniony. Jest też Wilczy Szaniec, czyli jedna z głównych kwater Hitlera, czy ruiny fabryk zbrojeniowych. Są też podziemne obiekty, z których najbardziej znanym jest Kompleks Riese w Górach Sowich. W Żaganiu, w województwie lubuskim, znajdują się pozostałości chyba najbardziej znanego obozu jenieckiego. Chodzi o Stalag Luft III upamiętniony w słynnym filmie „Wielka Ucieczka”.
Sporą część tych fortyfikacjii obiektów zabytkowych można bezpiecznie zwiedzać. Są dostosowane do ruchu turystycznego. Można kupić bilet i z przewodnikiem lub bez wybrać się na wycieczkę historyczną. Większość z bunkrów, fortyfikacji i starych fabryk jest jednak niebezpiecznych. Można je oczywiście zwiedzać, jednak na własne ryzyko. Warto wtedy zachować szczególną ostrożność. W takich obiektach bywa niebezpiecznie.
Na blogu znajdziecie opisy bunkrów, fortyfikacji i innych obiektów o przeznaczeniu militarnym. Jest też sporo zdjęć z naszych wycieczek.
Międzyrzecki Rejon Umocniony to system bunkrów i fortyfikacji zbudowany przez Niemców w latach 1934 – 44. Miał on chronić wschodnią granicę III Rzeszy i był zaplanowany z dużym rozmachem. Obiekt nie został ukończony, jednak nadawał się do prowadzenia obrony. Swojej roli jednak nie spełnił. Został on w rzeczywistości „ominięty” przez front i tylko w jednym miejscu doszło do bitwy.
Łączna długość podziemnych korytarzy to około 35 kilometrów. Na powierzchni widać liczne schrony bojowe i kopuły pancerne. Fortyfikacje są udostępnione turystycznie. Funkcjonują dwie trasy: Pniewo i Pętla Boryszyńska. Większość bunkrów naziemnych jest opuszczona. Można je zwiedzać, jednak warto zachować szczególną ostrożność, bo bywa tam niebezpiecznie. Nieosłonięte, głębokie szyby i grożące zawaleniem wysadzone obiekty pochłonęły już kilka ofiar podczas dzikiej eksploracji.
Na blogu znajdziecie opis kilku grup warownych i innych ciekawych bunkrów i miejsc w MRU. Między innymi jedynego działającego mostu obrotowego, który miał utrudnić forsowanie fortyfikacji i linii obrony.
W województwie lubuskim odwiedziliśmy ruiny dwóch fabryk zbrojeniowych. Na olbrzymim terenie koło Nowogrodu Bobrzańskiego i Zasiek można zobaczyć liczne pozostałości po budynkach, laboratoriach, silosach i zbiornikach. Rozmach i wielkość tych obiektów robi wrażenie. Niestety są one w większości w złym stanie. Z okresu ich świetności niewiele pozostało. Co nie zmienia faktu, że warto je odwiedzić. Szczególnie jeśli interesujesz się tematyką produkcji zbrojeniowej w okresie II Wojny Światowej. Pozostałości fabryk zbrojeniowych są jednak dość niebezpieczne. Znajduje się tam sporo głębokich, niezabezpieczonych szybów. Część budynków została wysadzona. Niektóre zniszczył czas. Konieczne więc jest zachowanie szczególnej ostrożności podczas eksploracji. Ponadto warto pamiętać, że dawne fabryki zbrojeniowe to obiekty zabytkowe, chronione prawem.
Fortyfikacje Linii Odry to około 650 bunkrów różnego typu. Od biernych przez obserwacyjne, po bunkry bojowe. Linia fortyfikacji miała utrudnić sforsowanie naturalnej przeszkody terenowej, jaką jest odra. Linia ciągnie się od Wrocławia aż do Krosna Odrzańskiego. Większość obiektów jest wkomponowana w wały przeciwpowodziowe. Fortyfikacje Linii Odry w połączeniu z Międzyrzeckim Rejonem Umocnionym i Wałem Pomorskim miały stanowić główną linię obrony przeciw ofensywie ze wschodu.
Obecnie spora część tych fortyfikacji to tylko betonowe ruiny bunkrów. Wiele z nich zostało po wojnie wysadzonych w powietrze. Pozyskiwano w ten sposób między innymi stal pancerną, której użyto do budowy umocnień.
Dzięki pasjonatom część bunkrów Linii Odry zostało odrestaurowanych i pełnią obecnie funkcje muzealne. Dokładnie tak jest w okolicy Czerwieńska w województwie lubuskim. To tutaj grupa miłośników bunkrów i fortyfikacji utworzyła Skansen Fortyfikacyjny Czerwieńsk. W trakcie dni otwartych lub po umówieniu się można zwiedzać schrony bojowe. Warto je odwiedzić, choćby ze względu na zebrane w nich kolekcje. Ponadto co roku w styczniu organizowana jest inscenizacja bitwy o Przyczółek Odrzański z zimy 1945 roku. Taka lekcja „żywej historii” może być doskonałym pomysłem nie tylko dla najmłodszych.
Bardzo ciekawymi obiektami tuż za naszą południową granicą jest linia fortyfikacji złożona z niewielkich bunkrów piechoty. Tzw. Ropiki tworzą dość gęstą linię fortyfikacji, która miała ochronić Czechosłowację przed agresją ze strony Niemiec. Wybudowano tych obiektów grubo ponad tysiąc. Niestety, ze względu na oddanie bez walki części terytorium Czechosłowacji Niemcom, nie spełniły one swoich zadań. Olbrzymi wysiłek finansowy i organizacyjny został więc zmarnowany. Ropiki, czyli niewielkie zabytkowe obiekty do ognia bocznego są w większości otwarte i można je zwiedzać. Warto zabrać ze sobą latarkę.
W lesie na obrzeżach Żagania znajdują się pozostałości po obozach jenieckich z czasów II Wojny Światowej. Najbardziej znanym z nich był obóz lotników alianckich zwany Stalag Luft III. To właśnie z tego obozu miała miejsce ucieczka więźniów, która została upamiętniona w filmie Wielka Ucieczka. Na miejscu można zwiedzić Muzeum Obozów Jenieckich. W lesie znajdują się pozostałości po obozie oraz replika wieży strażniczej. Oznaczony jest również przebieg tunelu Harry, którym z obozu uciekli alianccy lotnicy.
W pobliżu pozostałości obozu jenieckiego znajduje się cmentarz alianckich lotników. Tuż obok jest także cmentarz żołnierzy radzieckich.
Wokół kompleksu Riese w Górach Sowich narosła niezliczona ilość mitów i legend. Często można usłyszeć niestworzone wręcz historie. Od zamaskowanych, w pełni wykończonych obiektów i fortyfikacji podziemnych po ukryte przez wycofujących się Niemców nieprzebrane skarby. Pojawiały się różne liczby dotyczące ilości robotników przymusowych pracujących podczas budowy fortyfikacji. Są tacy, którzy twierdzą, że to, co obecnie możemy zobaczyć to tylko zmyłka. Prawdziwe kompleksy podziemne, w pełni wykończone, są zamaskowane i do tej pory niedostępne.
Ja myślę, że prawda jest dużo bardziej trywialna. To, co widzimy teraz to po prostu pozostałości po nieskończonej budowie olbrzymiego kompleksu fortyfikacji z okresu II Wojny Światowej. Oczywiście, brakuje dokumentacji i nie do końca znamy jego przeznaczenie. Jednak doszukiwanie się tam wielkiej tajemnicy jest chyba sporą przesadą. Oczywiście robią to i będą robić ci, którzy na tajemniczości kompleksu Riese zarabiają.
Szukając ciekawych miejsc w Polsce, z pewnością warto zwrócić uwagę na pozostałości działań wojennych. Obiekty militarne, bunkry, twierdze i podziemia są zdecydowanie warte zobaczenia. Choćby ze względu na ich bogatą historię. Zachęcam przede wszystkim do odwiedzenia miejsc udostępnionych i przygotowanych dla turystów. W zdecydowanej większości z nich przewodnicy opowiadają bardzo ciekawie o historii. Coraz rzadziej zdarza się, żeby „sprzedawali” bajki i legendy jako fakty.
Jeśli zdecydujecie się na samodzielne zwiedzanie, przede wszystkim zadbajcie o bezpieczeństwo. Wbrew pozorom, czasem nawet solidnie wyglądające obiekty potrafią być niestabilne i groźne.
Turystyka fortyfikacyjna jest dość specyficzna. Żeby nie było to tylko oglądanie starego betonu, warto zawczasu przygotować się do wycieczek. Na blogu znajdziecie opisy i zdjęcia z ciekawych miejsc i zabytkowych obiektów. Nie zawsze znajdujących się na standardowych trasach wycieczkowych po Górach Sowich. Zachęcam do lektury i samodzielnej refleksji w terenie.
