Jaskinie

Jaskinia Wierzchowska Górna

Jaskinia Wierzchowska – jedna z pereł Jury Krakowsko – Częstochowskiej

Jaskinia Wierzchowska Górna to największa znana jaskinia na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Tworzy ją 10 sporych sal i wiele korytarzy. Znajduje się w południowej części regionu, tuż obok Ojcowskiego Parku Narodowego niedaleko Ojcowa. Tworzy ją prawie

Jaskinia Wierzchowska – jedna z pereł Jury Krakowsko – Częstochowskiej Przeczytaj

Jaskinie w Polsce. Jak powstają jaskinie i jak zwiedzać jaskinie

W tym dziale bloga weekendowyturysta.eu znajdziecie relacje z mojego zwiedzania jaskiń. A Jaskinie to bardzo ciekawe miejsca.

Co to jest jaskinia

Potocznie uważa się, że jaskinia to spora przestrzeń wewnątrz skały. Jednak z punktu widzenia definicji słowa „jaskinia” sprawa wygląda trochę inaczej. Za jaskinię uważa się przestrzeń w skałach dostępna dla człowieka. Speleologowie, czyli badacze jaskiń, potrafią „wcisnąć się” już w kilkunastocentymetrową przestrzeń. Stąd nawet tak małe pustki mają już miano jaskiń. Istotne jest to, że jaskinie są tworami naturalnymi. Powstają bez ingerencji ludzkiej w wyniku naturalnych zjawisk.

Jak powstają jaskinie

Najczęściej jaskinie powstają w wyniku procesów krasowych. Krasowienie, to nic innego jak rozpuszczanie skał przez płynącą w nich wodę. Skały najczęściej stanowią jednolitą bryłę. Zdarza się jednak, że pojawiają się w nich pęknięcie i uskoki tektoniczne. To właśnie takimi szczelinami spływa woda. Naturalne jaskinie powstają w skałach węglanowych (wapienie i dolomity) oraz w skałach solnych (halityty, gipsy, anhydryty). Odmienny jest trochę proces powstawania w tych podłożach. Dolomity i skały solne są po prostu wypłukiwane przez płynącą miliony lat wodę. W skałach wapiennych natomiast zachodzi reakcja chemiczna, którą powoduje właśnie woda.

Najczęściej spotykane jaskinie:

  • Krasowe,
  • grawitacyjne,
  • tektoniczne,
  • lodowcowe,
  • wietrzeniowo-erozyjne,
  • pseudokrasowe.

W Polsce najwięcej jaskiń możemy spotkać w Tatrach i na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. To właśnie tam miały i mają najlepsze warunki do powstawania. Na obecną chwilę w naszym kraju zinwentaryzowano ponad 4200 różnej wielkości jaskiń. Większość z nich jest jednak niewielka. Tych przekraczających 100 metrów długości jest zaledwie około 170. Najwięcej jaskiń jest na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej (ok. 1500). Drugim regionem są Tatry Zachodnie (około 850 jaskiń). Bardzo niewielka ich ilość jest udostępniona turystycznie. Z danych z Wikipedii wynika, że w Polsce jest zaledwie 28 podziemnych tras turystycznych w naturalnych podziemiach.

Do najbardziej znanych jaskiń w Polsce możliwych do zwiedzania należą:

  • Dziura (Dolina ku Dziurze – Tatry)
  • Groty Mechowskie (Pomorze Gdańskie)
  • Jaskinia Ciemna (Ojcowski Park Narodowy)
  • Jaskinia Głęboka (Góra Zborów)
  • Jaskinia Łokietka (Ojcowski Park Narodowy)
  • Jaskinia Malinowska (Beskid Śląski)
  • Jaskinia Mroźna (Dolina Kościeliska – Tatry)
  • Jaskinia Mylna (Dolina Kościeliska – Tatry)
  • Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie (Masyw Śnieżnika)
  • Jaskinia Nietoperzowa (Dolina Będkowska)
  • Jaskinia Obłazkowa (Dolina Kościeliska – Tatry)
  • Jaskinia Radochowska (Góry Złote)
  • Jaskinia Raptawicka (Dolina Kościeliska – Tatry)
  • Jaskinia Wierzchowska Górna (Dolina Kluczwody)
  • Smocza Jama (Kraków)

Część z tych podziemi odwiedziłem i opisy tych wycieczek znajdziecie na blogu.

Zwiedzanie jaskiń

Niestety, procesu powstawania jaskiń nie da się zobaczyć. Po prostu trwa on znacznie dłużej niż ludzkie życie. Można natomiast podziwiać efekty tego procesu. Najbezpieczniej można to zrobić, odwiedzając przygotowane do zwiedzania, podziemne trasy turystyczne. Można tu skorzystać z przewodnika i nie tylko zobaczyć podziemia, ale też dowiedzieć się ciekawych rzeczy na ich temat. Takie zwiedzanie jaskiń jest z pewnością najlepszym rozwiązaniem dla osób bez zbytniej potrzeby adrenaliny.

Możliwa jest też samodzielna eksploracja jaskiń nieudostępnionych turystycznie. Tu jednak sprawa ma się zupełnie inaczej. Jeśli nie masz doświadczenia w takiej formie turystyki, to zdecydowanie ją odradzam. Jasinie potrafią być bowiem bardzo niebezpieczne. Niestety dość często słyszy się o akcjach ratunkowych w takich obiektach.

Jeśli już koniecznie chcesz zobaczyć, jak wygląda jaskinia nieudostępniona turystycznie, warto się do takiej eksploracji dobrze przygotować. Na początek sprawdź w internecie informacje o jaskini. Często znajdziesz opisy rzeczy, na które koniecznie trzeba zwrócić uwagę. Szyby, uskoki, czy niebezpieczne zakamarki są często dość dobrze opisane. Przed wejściem do jaskini zawsze poinformuj kogoś ze znajomych, gdzie wchodzisz i na jak długo. Po wyjściu też przekaż informację, że już jesteś na zewnątrz. Jeśli bowiem tego nie zrobisz osoba, która wie o twoim wejściu, a nie wie o wyjściu, może niepotrzebnie wezwać ratowników.

Zawsze miej ze sobą co najmniej trzy, sprawdzone źródła światła. W jaskini nie da się przyzwyczaić oczu do ciemności. Wynika to ze specyfiki widzenia. Tak naprawdę nie widzimy bowiem obiektów samych w sobie, a jedynie odbite od nich światło. Jeśli więc nie ma źródła światła, to nie ma możliwości niczego zobaczyć.

Dobrze też mieć na głowie kask. Uderzenie się bowiem w głowę może być bardzo niebezpieczne. Na pewno jest bardzo bolesne.

Kolejnym zagrożeniem podczas eksploracji jaskiń może być brak tlenu. Jeśli jaskinia nie ma „przewiewu”, to w jej dalszych częściach może brakować powietrza nadającego się do oddychania. A to już jest bardzo niebezpieczna dla życia. Można utracić świadomość bez kontroli i zostać w podziemiach na zawsze. A tego przecież na pewno nie chcesz.

Co można zobaczyć w jaskiniach

Jaskinie to obiekty bardzo ciekawe. Można w nich zobaczyć przede wszystkim formy naciekowe. Stalaktyty, stalagmity i stalagnaty robią niesamowite wrażenie. Zwłaszcza kiedy wiemy, ile czasu zajęło ich powstanie. Jednak to nie jedyne jaskiniowe atrakcje. Form naciekowych jest znacznie więcej. Dzielą się na dwie podstawowe grupy.

Nacieki twarde: powstają z kalcytu lub aragonitu, który przechodzi w kalcyt z biegiem czasu. Mają charakter grawitacyjny ( stalaktyty, draperie naciekowe, stalagmity, stalagnaty, misy martwicowe, kaskady naciekowe, skorupy naciekowe, perły jaskiniowe, pizolity, polewy naciekowe, nacieki koralowe), lub agrawitacyjne (nacieki grzybkowe i heliktyty).

Nacieki miękkie: powstają z mleka wapiennego. Należą do nich: polewy naciekowe w postaci nacieków wełnistych i pól ryżowych, żebra naciekowe i zasłony naciekowe, nawisy (osiągające długość do 40 cm i grubość 1–2 cm) oraz nacieki kożuchowe.

Niestety dzika eksploracja jaskiń bardzo często prowadzi do zniszczenia delikatnych form naciekowych. Nieodpowiedzialni „turyści” biorą sobie na pamiątkę fragmenty nacieków. Niszczy to bezpowrotnie często unikalne formy naciekowe. Stąd w ramach ochrony środowiska część jaskiń jest zamknięta całkowicie dla zwiedzających. Zamontowane są kraty, które pozwalają na przedostanie się do wnętrza kawern np. nietoperzy. Jednak już ludzie się do środka nie dostaną.

Najciekawsze jaskinie w Polsce z tych udostępnionych do zwiedzania, mają też spore ograniczenia. Na przykład do Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie wpuszczanych jest zaledwie 240 osób dziennie.

Jaskinie jako kapsuły czasu

Jaskinie są bardzo często stanowiskami archeologicznymi. W wielu z nich znaleziono ślady bytowania ludzi pierwotnych i sporej grupy zwierząt. W osadach dennych znajduje się bardzo duże ilości różnego rodzaju pamiątek z przeszłości. Są one bezcennymi wskazówkami dla archeologów. Stała temperatura i wilgotność w jaskiniach sprzyja na przykład zachowaniu się DNA zwierząt roślin.

Na podstawie grubości form naciekowych i ich wielkości można określić, na przykład, jak kształtował się klimat i jego zmiana w poszczególnych okresach formowania się jaskini.

W podziemiach, które były często zasiedlane przez ludzi pierwotnych, można również odnaleźć liczne ślady wczesnej sztuki. Malunki naskalne są jednak w Polsce dość rzadkie. Dość często za to badacze trafiają na pozostałości zamieszkania jaskiń. I tutaj okazuje się, że były one zasiedlane nie tylko w okresie Paleolitu. Liczne są ślady przebywania w takich miejscach również ludzi bardziej nam bliskich. Szczególnie z okresu średniowiecza. Zaliczyć do nich można między innymi militaria oraz części oporządzenia jeździeckiego. Wśród tych ostatnich na czoło wysuwają się żelazne ostrogi rycerskie, znane jak dotąd z ośmiu jaskiń.

Scroll to Top