Znajdujący się na Szlaku Orlich Gniazd Zamek Ostrężnik, a właściwie jego ruiny, nie są może zbyt okazałe. Na pewno daleko im do Zamku Olsztyn, czy Ogrodzieniec. Jednak moim zdaniem warto je odwiedzić z dwóch powodów. Pierwszy – bo to zamek ;-). Same ruiny nie robią zbyt wielkiego wrażenia. Za to obcowanie z historią i tajemnice jakie go otaczają już tak. Po drugie w skale, na której ruiny się znajdują, jest bardzo ciekawy system jaskiń – Jaskinia Ostrężnicka. Związane są z nim oczywiście legendy skarbowe. Jednak o tym za chwilę.
Zamek Ostrężnik – Jak dojechać do ruin
Ruiny Zamku Ostrężnik znajdują się tuż przy drodze 793 między Żarkami a Złotym Potokiem. Jadąc samochodem od strony Żarek skręcamy na niewielki parking przy Dworku Ostrężnik. Stąd niebieskim szlakiem idziemy w kierunku rezerwatu i pozostałości warowni. Już na początku spaceru trafiamy na tablicę ostrzegawczą. To miejsce może być niebezpieczne.
Spacer nie jest długi. Już po około dwustu metrach docieramy do skały na której znajdują się ruiny. Skała nazywa się, pewnie dla zmyłki, Ostrężnik. Można też znaleźć inną nazwę – Zamczysko. Tak jest oznaczona na przykład na Geoportalu. Jej wysokość sięga 18 metrów i była użytkowana przez miłośników wspinaczki. Jak na tak niewielką skałę założono tu sporo dróg wspinaczkowych, bo aż 29. Jednak po objęciu tego rejonu ochroną w ramach rezerwatu przyrody Ostrężnik wspinaczka została zakazana.
W niej natomiast widzimy sporych rozmiarów wejście do jaskini Ostrężnickiej.
Jaskinia Ostrężnicka
Jaskinia nie jest duża, ale dość nietypowa. Ma kilka wejść, a największe z nich już po kilku metrach rozwidla się na dwa korytarze.
Wewnątrz można bezpiecznie pochodzić. Niestety nie ma tam szaty naciekowej ani innych ciekawostek. Jaskinia składa się z wielu niewielkich komór połączonych ciasnymi przejściami. Całość korytarzy ma długość około 98 metrów. Do wnętrza prowadzi sześć otworów. Jednak najbardziej charakterystyczny jest ten przypominający przegrodę nosową. Jest ono dość spore jak na jaskinie w Jurze. Ma około 5 metrów wysokości i 3 metry szerokości. Znajduje się on u północno-wschodniej podstawy skały.
Namulisko zalegające na jej dnie jest dość bogate w pozostałości po jej dawnych mieszkańcach. Podczas badań odkryto ślady bytowania tu ludzi w okresie paleolitu i neolitu. Historia tych badań jest dość długa. Rozpoczęły się już w połowie XIX wieku. Pojawiała się również często w późniejszych przewodnikach turystycznych.
Jaskinia była opisywana jako dwie oddzielne, bo nie znano wtedy jeszcze połączenia między nimi. W czasie funkcjonowania warowni jaskinia mogła być wykorzystywana jako zamkowy magazyn. Był on nawet zamknięty drzwiami. Te, jako jedne z nielicznych artefaktów prawdopodobnie zachowały się do dzisiejszych czasów. Można je zobaczyć w kościele w Złotym Potoku. Według lokalnych podań te właśnie drzwi zamykają wejście do zakrystii.
Jaskinia powstała w gruboławicowych wapieniach skalistych w wyniku ich wymywania przez duże ilości wody. Musiała ona płynąć pod sporym ciśnieniem, bo wytworzyła w stropie kotły eworsyjne.
Ostro pod górę do ruin zamku
Po zwiedzeniu jaskini czas na ruiny średniowiecznego zamku. I tu zaczynają się schody, a właściwie strome zbocze. Dzięki takiemu położeniu warownia była trudniejsza do zdobycia a łatwiejsza do obrony. Nam jednak udało się ja zdobyć. Może dlatego, że obrońcy się już dawno stąd wynieśli. Kilkanaście metrów pod górę i na szczycie wzniesienia trafiamy na ruiny warowni.
Odrobina historii miejsca
O Zamku wiadomo w zasadzie niewiele. Nie zachowały się żadne wzmianki o tej warowni z czasów jej świetności. Dlatego też niewiele można o nim powiedzieć z całą pewnością. Prawdopodobnie powstał w XIV wieku z inicjatywy Jana Muskaty – krakowskiego starosty i biskupa. Inne źródła mówią o tym, że inicjatorem budowy mógł być Kazimierz Wielki. Nie wiadomo nawet, czy budowla została ukończona. W trakcie prac archeologicznych prowadzonych tutaj na początku XXI wieku znaleziono między innymi pryzmy budulca. Może to świadczyć właśnie o tym, że budowa została zaniechana w trakcie. Są również podejrzenia, że budowla miała służyć jako tajne więzienie dla przeciwników politycznych. To by tłumaczyło brak jakichkolwiek o niej wzmianek.
Podobnie jak inne tego typu warownie zamek składał się z kilku części. Zamek Górny znajdujący się na szczycie skały miał dość regularny kształt. Jego powierzchnia to około 1200 metrów kwadratowych. Znajdował się tu budynek mieszkalny i baszta. Mury otaczające zamek górny miały około 150 metrów długości i grubość aż dwóch metrów.
Poniżej zamku górnego od strony południowej i wschodniej znajdowało się podzamcze. Spełniało ono funkcje głównie gospodarczą. Miało według różnych źródeł od 2 aż do 7 tysięcy metrów kwadratowych powierzchni. Całość była otoczona wałami ziemnymi z palisadą i dodatkowo zabezpieczone głęboką fosą.
Legendy o ukrytych skarbach – Zamek Ostrężnik
Zamek ma oczywiście swoje legendy związaną z ukrytymi tam skarbami. Według jednej z nich, w znajdującej się pod warownią jaskini zasypani zostali rabusie wraz z zgromadzonymi łupami. Po prostu przy podziale łupów doszło do kłótni i zbóje wymordowali się nawzajem. Inna legenda mówi o ukrytych tu w roku 1863 roku przez powstańców kosztownościach. Po zakończonej klęską bitwie pod Śmiertelnym Dębem, w ruinach zamku skryli się powstańcy. Mieli oni tu zakopać dokument i skarb powstańczy.
Jak dotąd depozyty te pozostają nieodnalezione. Niestety historie takie przyciągają „poszukiwaczy skarbów”. Ci zaś w sposób barbarzyński eksplorują ruiny i jaskinię niszcząc przy okazji to urokliwe miejsce na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej.
Ruiny Zamku Ostrężnik – podsumowanie spaceru
Na gruntowne zwiedzenie ruin zamku Ostrężnik i znajdującej się poniżej jaskini wystarczy kilkadziesiąt minut. Może to być więc fajne miejsce na przerwę w podróży z tajemniczą historią w tle. Same ruiny nie są może zbyt pokaźnych rozmiarów. Jednak ich usytuowanie sprawia, że warto poświęcić te kilkadziesiąt minut na krótką wycieczkę w lesie. Do przejścia jest zaledwie 400 metrów w obie strony od parkingu.
Zamek Ostrężnik – jak dojść
Podobał Ci się wpis? Postaw mi wirtualną kawę.
A jeśli spotkamy się na szlaku, ja na pewno się zrewanżuję 😉
Planujesz urlop na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej? Zarezerwuj nocleg z Weekendowym Turystą i pomóż nam rozwijać bloga!
Planujesz urlop na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej? Chcesz zobaczyć Zamek Ostrężnik i jaskinię? Skorzystaj z Booking.com w celu rezerwacji noclegów. Rezerwując z naszego linka płacisz dokładnie tyle samo, a pomagasz nam w rozwoju bloga i przygotowaniu nowych, ciekawych materiałów.
Booking.comZamek Ostrężnik i Jaskinia Ostrężnicka – galeria zdjęć
