Zamek Ogrodzieniec to punkt obowiązkowy podczas wycieczki na Jurę Krakowsko – Częstochowską. Największy z zamków Szlaku Orlich Gniazd robi niesamowite wrażenie. Znajduje się on na najwyższym Szczycie jury, Górze Zamkowej. Mocno komercyjna i mająca niewiele wspólnego z historią tego miejsca otoczka pozostawia jednak leki niesmak. Ale cóż – znak czasów.
Zamek Ogrodzieniec w Podzamczu koło Ogrodzieńca. Brzmi dość zabawnie, ale tak właśnie jest. Zamek bowiem nie znajduje się w miejscowości o tej samej nazwie, a właśnie w pobliskim Podzamczu. Niedaleko zamku znaleźliśmy więc parking i ruszyliśmy zwiedzać. Jak przystało na jedną z głównych atrakcji turystycznych na Jurze Krakowsko – Częstochowskiej, infrastruktura turystyczna i lokalne inicjatywy komercyjne są dość dobrze zorganizowane. Mam wrażenie, że chwilami aż za dobrze.
Zamek Ogrodzieniec i komercyjna otoczka
Ulica prowadząca do Zamku i okoliczne łąki są mocno skomercjalizowane. Klasyczne „mydło i powidło”, które mnie osobiście bardzo mocno razi. Bo cóż wspólnego z Zamkiem ma na przykład rynna saneczkowa? Czy takie miejsca nie powinny być zagospodarowane jakoś tematycznie? Obozowisko wojów, jadło z epoki, czy tym podobne klimaty? Może to temat do dyskusji. Czy kasa powinna nawet w takich miejscach wygrywać ze zdrowym rozsądkiem? W moim odczuciu już na wejściu miejsce zatraca swój klimat. A Zamek Ogrodzieniec bezsprzecznie swój klimat ma.
Odrobina historii
Zamek Ogrodzieniec powstał prawdopodobnie w latach 1350 – 1370. Inicjatorem budowy był król, który „zastał Polskę drewnianą a zostawił murowaną”, czyli Kazimierz Wielki. Zamek zbudowano więc na miejscu drewnianego grodu stojącego tu od czasów Bolesława Krzywoustego. Następnie budowla przechodziła z rąk do rąk i była sukcesywnie rozbudowywana. Otoczona z trzech stron skałami a z czwartej kamiennym murem fortyfikacja miała doskonałe możliwości obronne. Wjazd na teren warowni odbywał się wówczas wąską szczeliną między skałami.
W XV i XVI wieku zamek przechodził z rąk do rąk za długi. W latach 1530-1545 zamek zyskał nowe skrzydło. Przebudowano go też ze stylu gotyckiego na renesansowy. Dobudowano basztę bramną i sporo pomieszczeń, których wcześniej nie było. Można spokojnie powiedzieć, że to okres największej przebudowy i świetności zamku.
Jej lata świetności kończy Potop Szwedzki. Warownię okupują przez około dwa lata Szwedzi i sukcesywnie niszczą. Po raz pierwszy warowania została częściowo spalona już w 1655 roku. Po raz kolejny zamek został spalony przez wojska szwedzkie w 1702 roku zamek. Tym razem na tyle skutecznie, że nie wrócił już do dawnego blasku. Ostatni mieszkańcy opuścili doprowadzoną do ruiny budowlę w 1810 roku.
Po wojnie, zamek przeszedł na własność skarbu państwa w wyniku nacjonalizacji. Główne prace konserwatorskie miały doprowadzić do utrzymania Zamku Ogrodzieniec jako tzw. trwałej ruiny. Rozpoczęto je w 1949 roku. Trwały bardzo długo, bo zakończyły się w 1973 roku. Obecnie również trwają różnego rodzaju działania, mające za zadanie utrzymanie warowni w jak najlepszym stanie. Pomagają w tym w znacznym stopniu fundusze europejskie.
Zwiedzamy Zamek Ogrodzieniec w Podzamczu
Zwiedzanie rozpoczynamy nietypowo właśnie ze względu na prace konserwatorskie, o których wspomniałem wcześniej. Podczas naszej wizyty we wrześniu 2020 roku remontowana była główna wieża i wejście na dziedziniec gospodarczy. Dlatego do Zamku weszliśmy od strony dolnego dziedzińca zwanego Ptasznikiem. Tu zrekonstruowano drewniane konstrukcje schodów i krużganków.
Następnie zgodnie z kierunkiem trasy turystycznej przeszliśmy wszystkimi dostępnymi dla zwiedzających zakamarkami. Odwiedziliśmy między innymi Dziedziniec Pański, Kurną Kuchnię, czy prywatne komnaty właścicieli zamku. Jest też sala kredensowa oraz izby rycerskie. Będąc na najniższym poziomie natrafiliśmy na ciekawostkę. Są tu jedyne zachowane na zamku freski. Przedstawiają one lilie.
Co ciekawego w Zamku Ogrodzieniec
Cały Zamek jest bardzo ciekawy. Można zobaczyć między innymi pozostałości komnat i sal rycerskich, pomieszczenie po prochowni czy ciekawe widoki z zamkowych murów. W oddali widać między innymi wieżę Zamku Smoleń, który odwiedziliśmy kilka dni później. Oczywiście, we wszystkich interesujących miejscach znajdziemy tablice informacyjne. Warto się przy nich zatrzymać i poczytać o przeznaczeniu i historii zwiedzanych pomieszczeń.
Zamek Ogrodzieniec scenerią filmową
Nie mogło być inaczej. Zamek swoim urokiem przyciągał przez lata liczne ekipy filmowe. Możemy go zobaczyć między innymi w seriali Janosik. Wystąpił także w Zemście w reżyserii Andrzeja Wajdy i filmie Rycerz. Netflix nakręcił tu część zdjęć do serialu Wiedźmin na podstawie prozy Andrzeja Sapkowskiego. Ruiny zamku wykorzystał także metalowy zespół Iron Maiden. Nagrano tu część zdjęć do płyty koncertowej pod tytułem Life After Death.
Zamek pojawił się także na znaczkach pocztowych wyemitowanych w 1971 roku. Obecnie niestety nie można już ich kupić. Były w obiegu do 1994 roku.
Legendy zamkowe
Z zamkiem w Podzamczu związanych jest kilka legend. Jedna z nich mówi o straszącym tu nocami dużym czarnym psie. Ma on rzekomo pobrzękiwać łańcuchem i warczeć na odwiedzających w ciemnościach warownię turystów. Inna mówi o dwóch braciach, danych właścicielach zamku. Mieli oni być okrutni dla okolicznych ludzi. Ponoć po dziś dzień ich duchy walczą na zamku z duchami skrzywdzonych prze nich ludzi.
Nie są to jedyne legendy zamkowe. Można ich znaleźć więcej na stronie Zamki Polskie.
Spacer dookoła Zamku
Po wyjściu z Zamku Ogrodzieniec ruszyliśmy na krótki spacer dookoła jego murów. Wąska ścieżka prowadzi między innymi na fajny punkt widokowy. Można z niego podziwiać warownię w całej okazałości. Po drodze trafiamy też na pozostałości drugowojennej historii tego miejsca. Mam na myśli niewielki bunkier typu Tobruk, będący elementem okolicznych umocnień.
Trasa do Grodu na Górze Birów
Po zakończeniu zwiedzania zamku ruszyliśmy w kierunku Góry Birów. Znajduje się tam zrekonstruowany grodu drewnianego. Możemy zobaczyć, jak prawdopodobnie wyglądały tego typu osady w czasach wczesnego średniowiecza.
Do grodu prowadzą dość strome schody. Można się lekko spocić wdrapując na górę. Gdy już tam doszliśmy, zwiedziliśmy drewniane budynki i znajdujące się w nich ekspozycje. Manekiny sklepowe ubrane w stylizowane stroje robią trochę infantylne wrażenie. Jednak mogą najmłodszym zwiedzającym pokazać choć namiastkę historii życia w takich grodach. W gablotach możemy zobaczyć kilkadziesiąt przedmiotów znalezionych tutaj w trakcie prac archeologicznych.
Z drewnianych obwarowań grodu na Górze Birów doskonale widać okolicę, w tym zwiedzany niedawno Zamek.
Zamek Ogrodzieniec i Gród na Górze Birów – podsumowanie
Wycieczka pozostawiła u mnie ambiwalentne odczucia. Z jednej strony Zamek w Podzamczu, jako największy na Szlaku Orlich Gniazd w Jurze Krakowsko – Częstochowskiej robi wrażenie. Moim zdaniem jest jedną z największych atrakcji Jury i obowiązkowym punktem podczas zwiedzania regionu. Z drugiej strony komercyjne atrakcje, kompletnie nie pasująca do tego miejsca, pozostawia niesmak.
My mieliśmy to szczęście, że zwiedzaliśmy zamek we wrześniu. Wtedy ruch turystyczny nie jest już taki duży i cała ta komercyjna otoczka nie dała się nam specjalnie we znaki. Myślę jednak, że latem, w szczycie sezonu, musi tu być niezły cyrk. Mimo to sądzę, że Podzamcze i Zamek Ogrodzieniec warto zobaczyć. Czy warto zobaczyć zrekonstruowany Gród na górze Birów w Podzamczu? Myślę, że gdybym miał jeszcze raz podejmować decyzję o spacerze, odpuściłbym tę atrakcję.
Podobał Ci się wpis? Postaw mi wirtualną kawę.
A jeśli spotkamy się na szlaku, ja na pewno się zrewanżuję 😉
Planujesz urlop na Jurze Krakowsko – Częstochowskiej? Zarezerwuj nocleg z Weekendowym Turystą i pomóż nam rozwijać bloga!
Planujesz urlop na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej? Chcesz zobaczyć Zamek Ogrodzieniec i gród na górze Birów? Skorzystaj z Booking.com w celu rezerwacji noclegów. Rezerwując z naszego linka płacisz dokładnie tyle samo, a pomagasz nam w rozwoju bloga i przygotowaniu nowych, ciekawych materiałów.
Booking.comSzlak z Zamku Ogrodzieniec do grodu na górze Birów
Zamek Ogrodzieniec i Gród na Górze Birów – galeria zdjęć
Jak patrzy się na takie zdjęcia, to człowiek natychmiast chce się pakować i wyruszać w podróż 🙂 Pozdrawiamy!