Miejscowość Szczytna zainteresowała mnie, kiedy czytałem o Forcie Karola w Górach Stołowych. Okazuje się, że również tutaj znajdował się fort z tego samego okresu. Należał on do linii fortyfikacji na granicy prusko – austriackiej z końca XVIII wieku. Szczerze powiedziawszy uznałem, że zamek Leśna Skała w Szczytnej na Górze Szczytnik (znany także pod nazwami Zamek Leśna, Zamek Leśny, Zamek Szczytnik lub niemiecką nazwą Burg Waldstein), to właśnie część tych umocnień. Jak się na miejscu okazało, byłem w sporym błędzie. Choć miejsce to samo, to jednak zamek zupełnie inny. Jednak po kolei.
Szczytna to niewielka miejscowość w województwie dolnośląskim. Położona jest w malowniczym Obniżeniu Bystrzyckim na granicy między Górami Stołowymi a Bystrzyckimi. Można tu dojechać między innymi międzynarodową drogą nr 9 z Nachodu i Kudowy Zdroju. Lub jak kto woli od strony Kłodzka, do którego jest zaledwie kilkanaście kilometrów. Miejsce jest urokliwe i z pewnością jest gdzie pochodzić. Jedną z lokacji wartych odwiedzenia jest właśnie zamek na górze Szczytnik.
Zamek Leśna Skała w Szczytnej – trochę historii
Tuż obok miejsca, w którym obecnie znajduje się zamek w latach 1790-91 zbudowano niewielki fort obronny. Był jednym z pięciu fortów wchodzących w linię umocnień i powiązanych z Twierdzami Kłodzko i Srebrna Góra. Posadowiono go najprawdopodobniej na skałach, na których obecnie znajduje się punkt widokowy. Inna hipoteza mówi, że Fort na Szczytniku znajdował się w miejscu obecnego zamku. Przy budowie ponoć skorzystano nawet z jego podziemi.
Obsadę w czasach pokoju stanowiło zaledwie kilku żołnierzy. Mieli oni za zadanie bardziej informować o zagrożeniu, niż stanowić linię odparcia ewentualnego ataku. W czasie wojny z Francją fort nie był obsadzony i nie odegrał żadnej roli militarnej. W 1807 roku z polecenia Fryderyka Wilhelma III został rozebrany.
Miejsce jednak długo nie stało puste. Zamek Leśna, bo tak się wcześniej nazywał, został wzniesiony w stylu neogotyckim na początku XIX wieku. Miał nawiązywać charakterem do średniowiecznego zamku obronnego. W zasadzie pierwotna nazwa to Burg Waldstein, co w dosłownym tłumaczeniu znaczy Zamek Leśny Kamień. Pierwsze wzmianki o nim pochodzą z 1831 roku, a budowa została zakończona w 1837 roku. Projektantem budowli był prawdopodobnie Karl Schinkel, znany niemiecki architekt. Znalazłem też informację, że przypisanie właśnie temu wybitnemu projektantowi zamku w Szczytnej jest błędne.
Budowla powstała z inicjatywy majora i hrabiego Leopolda von Hochberg. Zamek nie miał więc żadnej średniowiecznej, czy rycerskiej historii. Powstał jako romantyczna rezydencja magnacka.
W 1843 roku, po śmierci hrabiego, właścicielem włości stała się jego siostra. Ta jednak szybko sprzedała zamek. Budowla zmieniała właściciela kilkukrotnie aż do 1860 roku, kiedy kupili go lokalni, bogaci przedsiębiorcy Rohrbachowie. Ich córka przeprowadziła remont i dobudowała kaplicę.
Następnie właścicielami zamku zostali Misjonarze Świętej Rodziny. W latach 50. XX wieku budynek został przejęty przez państwo. Umieszczono tu Dom Pomocy Społecznej dla psychicznie chorych mężczyzn. Działał on do 2020 roku. W międzyczasie oddano obiekt misjonarzom. Po jego zamknięciu obiekt został przekazany Fundacji Leśna Skała. Ta udostępniła go zwiedzającym.
Zwiedzanie Zamku Leśna Skała
Tuż przy bramie zamku znajduje się niewielki parking. Bardzo niewielki, bo mieści zaledwie około 10 aut. Jeśli więc koniecznie musicie podjechać pod samą bramę, można próbować. Można też zostawić auto na dużym parkingu w Szczytnej, lub na średnim po drodze w lesie. Ja wybrałem tę ostanią opcję i podszedłem pod górę asfaltem jakieś 500 metrów. Na miejscu okazało się, że decyzja była dobra, bo tutaj miejsca bym nie znalazł.
Na lewo od parkingu znajduje się Dom Misyjny. Natomiast w prawo jest brama, którą wchodzi się na teren zamku.
Punkt widokowy na Szczytno i Obniżenie Dusznickie
Tuż za bramą, po lewej stronie, na Orlich Skałach znajduje się platforma widokowa. Widać stąd doskonale miasteczko i znajdujące się dookoła góry. Ciekawostką jest stojący samotnie na sporej polanie komin. Widać go na zdjęciu poniżej. To pozostałość po funkcjonującej tu do 2014 roku Hucie Szkła Kryształowego „Sudety”. Ostał się chyba tylko dlatego, że funkcjonuje jako maszt BTS dla telefonii komórkowej.
Można stąd podziwiać Obniżenie Dusznickie znajdujące się między Górami Stołowymi, Sowimi, Wzgórzami Lewińskimi i Pogórzem Orlickim.
Zwiedzanie Zamku Leśna z przewodnikiem
Zamek można zwiedzać z przewodnikiem. Przyjemność ta kosztuje 35 zł (dane na 2022 rok) i trwa około 45 minut do godziny). Bilet można kupić w restauracji zamkowej.
Podczas zwiedzania zobaczymy w sumie dość niewiele z dawnej świetności budowli. Dom Pomocy Społecznej, który tu funkcjonował po wojnie, bardzo skutecznie pozbawił zamek uroku. Zamalowane zostały między innymi na jednolity kolor zostały ściany i sufity.
Z kilku miejscach nowa farba została zdrapana odsłaniając wcześniejsze malowanie ścian. Co ciekawe było ono zdecydowanie w ciemnej tonacji.
Momentami widać też malowidła naścienne.
Wewnątrz zamku nie zachowało się też żadne oryginalne wyposażenie. Obecnie fundacja dokonuje w miarę możliwości zakupów sprzętów z epoki, mających uatrakcyjnić obiekt.
Jedną z nielicznych pamiątek znajdujących się w zamku jest kielich koronacyjny królowej Elżbiety II. Został on wykonany w pobliskiej hucie szkła.
Sporo okien w zamku jest ozdobionych witrażami. Nie są to jednak historyczne malowidła o dużej wartości artystycznej. Powstały w trakcie funkcjonowania tu szpitala psychiatrycznego. Były tworzone przez pacjentów w ramach zajęć terapeutycznych.
Sala Rycerska
Niewątpliwie atrakcją zamku Leśna jest sporych rozmiarów sala rycerska. Tutaj zachowała się w ograniczonej formie dawna dekoracja ścian i sklepienia. Nad wejściem, bliżej sufitu, widać niewielkie okno, które prowadzi do pomieszczenia. To tutaj w czasie hucznych bali na zamku znajdowało się miejsce dla muzyków.
Okazuje się, że to rozmieszczenie jest bardzo przemyślane. Dźwięk dochodzący z tego pomieszczenie bardzo dobrze rozchodzi się po całej sali. Zresztą, mieliśmy okazję się o tym przekonać, śpiewając wraz z przewodniczką kilka wersów popularnej piosenki.
Kaplica zamkowa
Kaplica pw. Matki Bożej Królowej Pokoju przy zamku powstała około 150 lat temu. Nadal funkcjonuje i jest prowadzoną przez Misjonarzy Świętej Rodziny. Odbywają się tu też regularne nabożeństwa.
Pod kaplicą znajdują się krypty grobowe. Na co dzień nie da się jednak ich zobaczyć. Raz w roku, z okazji Święta Zmarłych, organizowane jest nocne zwiedzanie z dreszczykiem, podczas którego można tam zejść. I to jedyna taka okazja.
Dodatkowo warto zwrócić uwagę na wyjątkowe dzwonki kościelne. Znajdują się one nad wejściem do zakrystii. Są wykonane ze stopu spiżowego i dają podobno wyjątkowy dźwięk.
Im wyżej, tym mniej historycznie
Wyższe kondygnacje są coraz bardziej „współczesne”. Nie pozostała to praktycznie żadna pamiątką po budowniczych obiektu i jego wczesnych właścicielach. Można za to zobaczyć zestaw mis kryształowych, służących do tworzenia muzyki. W rękach wprawnego muzyka wydają one cudownie kojący dźwięk. Czasem odbywają się tutaj specjalne wieczory relaksacyjne. My natomiast mogliśmy wysłuchać krótkiej prezentacji dźwięku mis w wykonaniu naszej przewodniczki.
W sali, w której znajdują się misy, była kiedyś sala zbiorcza z kilkunastoma łóżkami. Mieszkali tu między innymi pensjonariusze DPS-u.
Z okien na tym piętrze najlepiej widać okolicę, choć panoramę ograniczają rosnące wokół zamku drzewa.
Ponoć na trasie zwiedzania znajduje się też taras widokowy na najwyższej z wież. Niestety nam nie dane było go odwiedzić. Chyba ze względu na ograniczoną mocno tego dnia obsadę pracowników. Po odwiedzeniu najwyższej kondygnacji zamku zakończyliśmy więc zwiedzanie. To jednak nie był koniec spaceru tego dnia.
Leśny Szlak Wspinaczkowy przy zamku w Szczytnej
Przy zamku Leśna zaczyna się Leśny Szlak Wspinaczkowy. Jest on poprowadzony czarnym szlakiem turystycznym. Łączy on Szczytną z Polanicą-Zdrojem. Znajduje się tu sporo ciekawych miejsc, które upodobali sobie wspinacze. Ponieważ szlak znajduje się na południowo – wschodnim krańcu Gór Stołowych, sporo tu ciekawych formacji skalnych. Powstało tu na przykład kilka skalnych grzybów.
Bardzo ciekawe są tez formacje skalne o nazwach Lelum Polelum, Okienna, Orlik 2 czy Mur Okiennej.
Ja przeszedłem szlakiem zaledwie około 300 metrów w jedną stronę. Widziałem dzięki temu najciekawsze skałki znajdujące się w pobliżu zamku. Trafiłem też na szkolenie młodych adeptów wspinaczki skałkowej. Fajna pasja. Lubię ludzi, którymś o coś w życiu chodzi. Poniżej Leśnego Szlaku Wspinaczkowego znajduje się niezwykle malownicza Piekielna Dolina Koło Polanicy.
Można ten spacer sobie przedłużyć idąc do żółtego szlaku a następnie, skręcając w lewo, skierować się z powrotem do zamku. Po drodze można odwiedzić jeszcze jedną atrakcję dla osób wierzących. Pomiędzy skałami znajduje się bowiem Górska Kalwaria i Krzyż Misyjny. Ja sobie tą atrakcję odpuściłem. Zwłaszcza, że robiło się już trochę późno, a ja miałem jeszcze spory kawałek do przejechania w drodze powrotnej do domu.
Zamek Leśna Skała w Szczytnej – podsumowanie wycieczki
Zamek na górze Szczytnik nie zachwyca. Nie ma długiej i bogatej historii. Nie jest też cudem architektury. Przez lata był niszczony i pozbawiony charakteru, w jakim został zbudowany. Czy więc wycieczkę do Szczytnej uważam za porażkę? Na pewno nie. Poznałem nowe miejsce, a to już duży plus. Zobaczyłem, że z pasją można podejmować się rzeczy wielkich, które, jak by się mogło wydawać na pierwszy rzut oka, są nie do ogarnięcia. Na pewno nie bez olbrzymich funduszy i zaplecza. Mam jednak nadzieję że pasjonaci z Fundacji Leśna Skała będą kontynuowali działalność i przywrócą zamek do stanu z lat świetności. Mocno trzymam kciuki.
Warto też na pewno przejść się czarnym szlakiem po lesie w okolicy zamku. Znajdziecie tu sporo urokliwych skałek, które można podziwiać bez tłumu turystów.
Zamek Leśna Skała w Szczytnej – zapis trasy
Podobał Ci się wpis? Postaw mi wirtualną kawę.
A jeśli spotkamy się na szlaku, ja na pewno się zrewanżuję 😉
Planujesz urlop w Górach Stołowych? Zarezerwuj nocleg z Weekendowym Turystą i pomóż nam rozwijać bloga!
Planujesz wypoczynek w Górach Stołowych? Chcesz zobaczyć Fort Karola? Skorzystaj z Booking.com w celu rezerwacji noclegów. Rezerwując z naszego linka płacisz dokładnie tyle samo, a pomagasz nam w rozwoju bloga i przygotowaniu nowych, ciekawych materiałów.
Booking.comGaleria zdjęć – Zamek w Szczytnej i okolica
