Twierdza Srebrna Góra – największa w Europie twierdza górska

Góry Sowie to nie tylko piękne widoki. To również kawałek militarnej historii Dolnego Śląska. Skrywają one między innymi podziemia wykute przez Niemców w masywie Włodarza. O tych podziemiach, czyli Kompleksie Riese, znajdziecie więcej informacji na blogu. Jednak jest też inny obiekt, którego historia sięga dużo dalej. To Twierdza Srebrna Góra, największa tego typu konstrukcja w Europie.

Ta wzniesiona w drugiej połowie XVIII wieku warownia miała strzec zdobytego przez Prusy Śląska. My wybraliśmy się na zwiedzanie w połowie maja i w połowie tygodnia, więc zdecydowanie poza sezonem. Dzięki temu mogliśmy liczyć na spokojne obejrzenie budowli. W kameralnej atmosferze wysłuchaliśmy też ciekawostek opowiadanych przez ubranego w mundur z epoki przewodnika. 

Twierdza Srebrna Góra – dojazd

Twierdza Srebrna Góra znajduje się nieopodal miejscowości Srebrna Góra w Górach Sowich. Mieści się na granicy tego pasma z Górami Bardzkimi. Wybudowano ją na wzgórzu nazwanym Forteczna Góra. Na nieco niższej górze Ostróg znajdującej się nieopodal wybudowano Fort Ostróg, który pełnił funkcję pomocniczą.

Dojazd na miejsce nie sprawia żadnych kłopotów. My jechaliśmy tam ze Szklarskiej Poręby, więc wybraliśmy drogę przez Głuszycę i Nową Rudę. Na obwodnicy tej ostatniej skręciliśmy w drogę wojewódzką 384. Następnie z jej zjechaliśmy na drogę 385, która zaprowadziła nas do samego parkingu pod Twierdzą. Na samo wzgórze warowne wjechać nie można, więc auto zostawiliśmy na parkingu. Płatny 10 zł na cały dzień (stan na maj 2020). Stąd ruszyliśmy spacerem do Twierdzy Srebrna Góra. Podejście nie jest specjalnie długie. Zajmuje zaledwie około kwadransa.

Ścieżka edukacyjna na trasie do Twierdzy Srebrna Góra

W drodze na szczyt towarzyszą nam tablice informacyjne oraz przygotowana z myślą o najmłodszych ścieżka dydaktyczna. Znajdują się na niej tabliczki z zadaniami, które można po drodze rozwiązywać. Znaleźć tropy żyjących w okolicy zwierząt albo na przykład odszukać herby ukryte między gałęziami drzew. Bardzo fajny pomysł na zajęcie czymś dzieciaków podczas wspinania się na szczyt góry.

Twierdza Srebrna Góra – trochę historii

Po zdobyciu Śląska król pruski Fryderyk Wielki zlecił wybudowanie ogromnej twierdzy. Miała się ona składać z sześciu fortów. Warownia powstała w latach 1765-1777. Budowało ją ponad 4000 robotników i kosztowała ponad 1 600 000 talarów. Na jej budowę zbierano specjalny podatek zwany „dopustem srebrnogórskim”.

W chwili powstania twierdza była najnowocześniejszym tego typu obiektem w Europie. Zakoszarowanych w niej miało być ponad 3000 żołnierzy. Budowla składa się z wysuniętych dzieł artyleryjskich i rdzenia zwanego Donjon. Wewnątrz jest ponad 150 pomieszczeń różnego przeznaczenia. Od pomieszczeń załogi, kuchni i zbrojowni przez kaplicę, po olbrzymie magazyny. Te miały zabezpieczyć funkcjonowanie twierdzy nawet podczas wielomiesięcznego oblężenia. Ponoć zapasy były tak wielkie, że mogły wystarczyć nawet na rok.

Twierdza Srebrna Góra swoją wartość obronną miała okazję pokazać tylko raz. Podczas wojny Prus z Francją w 1807 roku warownię próbowali zdobyć szturmem Bawarczycy i Wirtemberczycy. Twierdza broniła się skutecznie aż do zawarcia pokoju w Tylży 9 lipca 1807.

W połowie XIX wieku nikt już nie potrzebował tak olbrzymiej i przestarzałej fortyfikacji. 1 października 1867 roku uroczystym wyjściem wojska zakończyła się militarna historia twierdzy. Zmieniła ona swoją funkcję i stała się obiektem turystycznym. W latach międzywojennych funkcjonowała tu nawet restauracja. W czasie II Wojny Światowej zaadoptowano wnętrza na potrzeby obozu jenieckiego.

Jak większość tego typu obiektów, również twierdza na szczycie Fortecznej Góry ma swoją historię związaną ze skarbami. W jej okolicy w 1944 roku rozpoczęto drążenie podziemnych tuneli. Ponoć 3 marca 1945 roku przyjechała tu spora kolumna samochodów ciężarowych wyładowanych po brzegi skrzyniami. Niedługo potem okolicą wstrząsnęła potężna eksplozja. Co było w skrzyniach i co się z nimi stało? Do dziś nie wiadomo. Liczne poszukiwania niestety nie przyniosły rezultatu. Zastanawiam się tylko, trochę z przekąsem, dlaczego mnie to nie dziwi?

Godziny otwarcia i ceny biletów

Twierdzę Srebrna Góra można zwiedzać przez cały rok. Warto zwrócić uwagę na godziny otwarcie, gdyż różnią się one w zależności od pory roku: Od kwietnia do października twierdza jest czynna od 10:00 do 18:00. Natomiast do listopada do marca zwiedzanie jest możliwe o godzinę krócej. Można to zrobić od 10:00 do 17:00. Natomiast w wakacyjne weekendy można zobaczyć warownię aż do 19:00. Dokładne godziny otwarcia warto sprawdzić przed przyjazdem na stronie internetowej Twierdzy. Zwiedzanie wnętrza Donjon Twierdzy Srebrna Góra możliwe jest tylko z przewodnikiem. Bilet normalny to koszt 25 zł a ulgowy 17 zł. Są też bilety rodzinne i grupowe.

Twierdza posiada też sporą część zewnętrzną, którą można zwiedzać samodzielnie i bezpłatnie. Moim zdaniem jednak warto poświęcić trochę kasy na bilet. Przewodnik, na którego trafiliśmy, bardzo ciekawie opowiada o historii budowli i życiu żołnierzy. Można dowiedzieć się naprawdę ciekawych rzeczy oraz zobaczyć (i usłyszeć) jak działa broń czarnoprochowa.

Co we wnętrzu Twierdzy Srebrna Góra

Zwiedzając wnętrze Donjonu Twierdzy, odwiedzamy kilka sal z ciekawymi eksponatami. Możemy zobaczyć – armaty, moździerze, muszkiety i broń białą. Jest też sporo przedmiotów codziennego użytku, którymi posługiwali się żołnierze. Można zobaczyć i przetestować „osiołka”, czyli urządzenie do „naprawy charakterów”. Stosowano je wobec szczególnie krnąbrnych wojaków.

Można się także zapoznać się z warunkami życia w warowni. Szczególnie ciekawa jest wizyta w podziemiach. Opowieść przewodnika o ilościach zapasów, jakie się tam znajdowały, robi wrażenie. Można też usłyszeć o szczególnej roli studni, która musiała być wyjątkowo dobrze strzeżona. Gwarantowała ona dostęp do wody pitnej. Jej zatrucie równało się konieczności poddania warowni. Stąd była dzień i noc pilnowana przez czterech uzbrojonych strażników. Studnia została wykuta w litej skale i ma aż 53 metry głębokości.

Twierdza, ze względu na swój charakter, musiała być samowystarczalnym miastem. W jej założeniu bowiem obiekt miał wytrzymać długotrwałe oblężenie. Zapasy zgromadzone w magazynach musiały więc wystarczyć na kilka miesięcy dla sporej załogi twierdzy.

Fort Donjon to miejsce ostatecznej obrony. To tu miała się bronić załoga, gdyby pozostałe forty zostały zajęte przez wroga. Jej mury były praktycznie niezniszczalne. Mur o grubości dwunastu metrów miał skutecznie opierać się atakom przy użyciu nawet najbardziej śmiercionośnej broni tamtych czasów. Wysokość sięgająca 30 metrów także nie ułatwiała zadania potencjalnym zdobywcom.

Donjon twierdzy jest otoczony pierścieniem bastionów. Są to Bastion Dolny, Kleszczowy, Górny, Nowowiejski, Kawaler, Gwiaździsty i Miejski.

Piękne widoki z szczytu twierdzy

Po opuszczeniu wnętrza warowni mamy możliwość obejrzenia jej z zewnątrz. Spacer zarówno wokół murów, jak i na górnym ich poziomie zdecydowanie polecam. Można zobaczyć pilnowane przez kozy armaty (patrz galeria zdjęć pod wpisem) i fajne widoki na okolicę. Z jednej strony widać południowo-wschodnią część Gór Sowich. Z drugiej natomiast Kotlinę Kłodzką i Góry Bardzkie.

Akurat, kiedy my zwiedzaliśmy trwały prace renowacyjne na murach. Dzięki temu mogliśmy zobaczyć, jak wyglądają mury przed i po konserwacji. Różnica jest niesamowita. Kiedy skończą się remonty, Twierdza Srebrna Góra prawdopodobnie odzyska swój pierwotny blask. Z pewnością jeszcze bardziej będzie wtedy cieszyć oko.

Widok na okolicę miał znaczenie militarne

Ze szczytu rozpościera się ładny widok w każdym kierunku. Potwierdza to słuszność decyzji o zlokalizowaniu warowni właśnie w tym miejscu. Atakujący nie mogli pozostać niezauważeni i z pewnością byli łatwym celem dla ostrzału artyleryjskiego. 

Twierdza Srebrna Góra – podsumowanie wizyty

Twierdza Srebrna Góra w Górach Sowich to zdecydowanie obiekt wart odwiedzenia. I to nie tylko dla miłośników militariów i fortyfikacji. To ciekawa lekcja historii, którą aż chce się kontynuować. „Największa górska twierdza w Europie”, „Największa militarna atrakcja Dolnego Śląska” – to hasła, którymi reklamuje się obiekt. I myślę, że nie ma w nich zbyt wiele przesady. Stąd liczne wycieczki turystów chcących podziwiać atrakcje Srebrnej Góry.

Miejsce jest doskonale przygotowane do zwiedzania z dziećmi. Nawet najmłodsi goście nie będą się specjalnie nudzić. Pouczająca będzie dla nich choćby ścieżka edukacyjna po drodze na szczyt Fortecznej Góry. Ciekawa będzie też sama wycieczka po kazamatach warowni i widok przewodnika ubranego w mundur z epoki.

Jak zwykle jednak przy okazji tego typu atrakcji turystycznych sugeruję zwiedzanie poza sezonem i poza weekendami. Wtedy zwiedzających nie jest tak dużo. Można w spokoju poświęcić czas na chłonięcie spotkania z historią. A jest ona podana tutaj w wyjątkowo strawny i ciekawy sposób.

Dojście do Twierdzy z parkingu

Planujesz odwiedzić Kotlinę Kłodzką? Zarezerwuj nocleg z Weekendowym Turystą!

Planujesz wyjazd do Kotliny Kłodzkiej? Chcesz zobaczyć Twierdzę Srebrna Góra? Skorzystaj z Booking.com w celu rezerwacji noclegów. Rezerwując z naszego linka płacisz dokładnie tyle samo, a pomagasz nam w rozwoju bloga i przygotowaniu nowych, ciekawych materiałów.

Twierdza Srebrna Góra – galeria zdjęć